Αρκετοί κάνουν λόγο για μία «σεξιστική, αναχρονιστική παράδοση» και φωνάζουν πως πρέπει να σταματήσει «χθες», έμπλεοι οργής. Άλλοι, το πάνε κυνικά και μιλούν για «αναγκαίο κακό». Και κάποιοι, το προσεγγίζουν με ένα «κάποιο βλέμμα», κάνοντας σαφές πως δεν πωλείται τίποτα παραπάνω παρά μια ψευδαίσθηση και ότι είναι απλώς κομμάτι του φολκλόρ.

Όλα αυτά για τα θρυλικά «καφέ με πόδια» του Σαντιάγο. «Cafés con piernas» όπως τα αποκαλούν οι ντόπιοι. Αρχής γενομένης από τα 80s, το 1982 συγκεκριμένα, αποτελούν σήμα κατατεθέν της πρωτεύουσας της Χιλής. Μέρος της εκεί αστικής κουλτούρας, τα συναντάς σχεδόν παντού. Χωρίς αυτό να σημαίνει πως αρέσουν σε όλους ή πως δεν προξενούν αντιδράσεις.

Η εικόνα είναι εντυπωσιακή, τραβάει το μάτι. Όμορφες σερβιτόρες παίρνουν παραγγελίες φορώντας στενά φορέματα που αναδεικνύουν τις καμπύλες τους, με έναν απαράβατο ενδυματολογικό όρο: Την κοντή φούστα. Ώστε να φαίνονται γυμνά τα πόδια. Βασικά όλα είναι μελετημένα ώστε να αναδεικνύεται αυτό το κομμάτι του σώματος. Οι καθρέφτες, για παράδειγμα, είναι τοποθετημένοι σε στρατηγικά σημεία ώστε η «θέα» να είναι συνεχής και ανεμπόδιστη. Η πελατεία ποικίλει: Υπάλληλοι γραφείου, επιχειρηματίες, παρέες και βεβαίως οι πάντα περίεργοι για κάθε ατραξιόν, τουρίστες.

Σημαντικότατο: Τίποτα το πονηρό δεν υπάρχει σε όλη αυτήν την ιστορία. Καμία σχέση με πορνεία δηλαδή. Δεν είναι πως δεν έχουν παρατηρηθεί και τέτοιες περιπτώσεις. Η’ ότι ορισμένοι επισκέπτες παρεξηγούν αυτό που βλέπουν και συμπεριφέρονται αγενώς αν όχι επικίνδυνα. Αλλά είναι μεμονωμένα περιστατικά, εξαιρέσεις και παρεκτροπές του αρχικού επιχειρησιακού προτύπου – παντού και πάντα υπάρχουν επιτήδειοι. Η όποια σχέση μεταξύ των κοριτσιών και των πελατών, ακόμα και των θαμώνων, στα κανονικά «Cafés con piernas» είναι πλατωνική.

Γιατί για πολλές κοπέλες τα «Cafés con piernas» είναι η μόνη επιλογή δουλειάς – και διόλου κακή μάλιστα

Η κοινή γνώμη ήταν, παραμένει διχασμένη. Ναι, είναι περίεργο εν έτει 2023 να υπάρχουν ακόμα τέτοιου είδους μαγαζιά, στα οποία η γυναίκα αντιμετωπίζεται σχεδόν σαν αντικείμενο. Από την άλλη κι εδώ έρχεται μια μεγάλη αντίφαση, αυτά τα μέρη είναι μονόδρομος για ορισμένες, εργασιακά. Η συντριπτική πλειονότητα των σερβιτόρων δεν είναι ντόπιες. Είναι κοπέλες από τη Βενεζουέλα και την Κολομβία. Δύο εθνικότητες που μεταναστεύουν κατά κύματα τα τελευταία χρόνια στη Χιλή.

Ευκαιρίες πολλές να βρουν δουλειά δεν υπάρχουν. Παίρνουν λοιπόν ό,τι τους δίνουν. Στη λογική του μη χείρον βέλτιστον. ‘Η σκέτο βέλτιστον, αν σκεφτούμε πως σε αυτά τα καφέ εργάζονται αξιοπρεπώς έχοντας ένα πολύ καλό εισόδημα, σε αρκετές περιπτώσεις περισσότερα από 2.000 ευρώ το μήνα χωρίς να υπολογίζονται και τα συχνά γενναία tips. Έχουν επίσης κανονικές συμβάσεις εργασίας και κοινωνική ασφάλιση. Κάποιες γνώρισαν συζύγους μέσα από αυτή τη δουλειά. Άλλες γύρισαν στις πατρίδες τους με γερό κομπόδεμα. Πολλά επίσης από αυτά τα καφέ σήμερα βρίσκονται υπό την ιδιοκτησία γυναικών που άλλοτε δούλευαν εκεί ως σερβιτόρες.



Αρκούν όλα αυτά άραγε; Το να μπουν συγκεκριμένοι κανόνες στο πώς δουλεύουν αυτά τα καφέ είναι ένας διαχρονικός πονοκέφαλος για την κυβέρνηση της χώρας. Έχουν γίνει κατά καιρούς βήματα, ειδικά στα 00s όταν και υπήρξαν καταγγελίες για πορνεία και εργασιακό bullying. Τα καφέ υποχρεώθηκαν να είναι ανοιχτά μόνο μέρα, απαγορεύτηκε η πώληση αλκοόλ, τα τζάμια έγιναν φιμέ… Αυτό που αναζητείται είναι μια φαινομενικά αντιφατική φόρμουλα: Πώς να διατηρήσουν αυτά τα καφέ το χαρακτήρα και τη λειτουργία τους στη σύγχρονη εποχή της πολιτικής ορθότητας; Ειδικά όταν ολοένα αυξάνεται η πίεση και η ισχύς φεμινιστικών οργανώσεων της χώρας;

Τα θετικά που προβάλλονται, αλλά και η αντιπαραβολή με τα Hooters, ο «κίνδυνος» της εποχής

Προς ώρας, προβάλλονται περισσότερο τα θετικά. Το ότι δεν στιγματίζονται δηλαδή οι γυναίκες που εργάζονται εκεί καθώς είναι απλώς και μόνο μια δουλειά για να βγάλουν τα προς το ζην. Το ότι υπάρχουν επίσης εγγυήσεις για την ασφάλεια τους, το ότι κερδίζουν καλά χρήματα και γίνονται ανεξάρτητες, πατάνε γερά στα πόδια τους. Χώρια ότι πρόσφατα άνοιξε και καφέ με άνδρες σερβιτόρους στην πόλη, στο πλαίσιο της προσπάθειας για απάλυνση των διαφορών ανάμεσα στα δύο φύλα.

Κι έπειτα, πολλοί επιχειρηματολογούν λέγοντας πως τα κορίτσια χρησιμοποιούν το σώμα τους ως εργαλείο δουλειάς σαν να ήταν μοντέλα, σαν τους ποδοσφαιριστές. Δεν τους ζητούν να κάνουν τίποτα παρά τη θέλησή τους. Και δεν είναι «περίεργα» τα πράγματα όπως συχνά στα 80s, όταν για παράδειγμα στο Σαντιάγο υπήρχε το «El Baron Rojo» που παρείχε μια θρυλική στα μέρη εκείνα υπηρεσία, αποκαλούταν «minuto millonario» και ήταν ένα λεπτό σερβιρίσματος από γυμνόστηθες κοπέλες. Κάτι σαν ιδιόρρυθμο «happy hour»…

Θα μπορούσε να γίνει ένας παραλληλισμός με τα εστιατόρια Hooters; Θα μπορούσε. Κι αυτά στα 80s έγιναν, κι αυτά τις σερβιτόρες είχαν ως «θέλγητρο» για να πιάσουν πελάτες, πάντα βέβαια σε μη σεξουαλικώς ενεργό πλαίσιο για να μην παρεξηγηθούμε. Αλλά την εποχή της πολιτικής ορθότητας και των καταγγελιών, η αμερικανική αλυσίδα εστιατορίων έχει υποχρεωθεί να αλλάξει κατά πολύ. Οι στολές έχουν γίνει αισθητά πιο σεμνές, υπάρχουν πλέον και άνδρες σερβιτόροι. Ακόμα κι έτσι, το μέλλον για μια πάλαι ποτέ κραταιά επιχείρηση φαντάζει αβέβαιο.

Θα επιβιώσουν συνεπώς τα «Cafés con piernas»; Τίποτα, αυτή τη στιγμή, δεν προδιαθέτει για το αντίθετο στη Χιλή. Τα μαγαζιά είναι γεμάτα, έχουν ξαναβρεί τον κόσμο και το ρυθμό τους μετά την πανδημία. Κι όπως ισχύει για όλες τις δουλειές: Όσο υπάρχουν πελάτες, θα υπάρχουν. Όμως, θα κάνει λάθος όποιος υποτιμήσει πως η εποχή τρέχει με τρελούς ρυθμούς και ότι η δύναμη των social media εξαλείφει αποστάσεις ανάμεσα σε χώρες, νοοτροπίες και κουλτούρες.

*Με πληροφορίες από Guardian