Οι άνοιες είναι μία κατηγορία ασθενειών που χαρακτηρίζονται κύρια από διαταραχή της πρόσφατης μνήμης, αλλά και άλλων νοητικών λειτουργιών, όπως ο προσανατολισμός, η συγκέντρωση, η αφαιρετική και η κριτική ικανότητα.
Ο ψυχίατρος ψυχοθεραπευτής Μαμούνας Ιωάννης μάς εξηγεί αναλυτικά.
Η κύρια μορφή άνοιας είναι η νόσος Alzheimer, που περιλαμβάνει το 75% των ανοιών. Οι άλλες πιο συνήθεις μορφές είναι η αγγειακή άνοια, πχ. άνοια με εγκεφαλικό επεισόδιο και η μετωπο-κροταφική άνοια που χαρακτηρίζεται κυρίως από επιθετικότητα και άρση κοινωνικών και σεξουαλικών αναστολών.
Ανατομικά η άνοια χαρακτηρίζεται από συσσώρευση πλακών αμυλοειδούς στον εγκέφαλο, με συνέπεια την καταστροφή των νευρικών κυττάρων και την εκτεταμένη ατροφία εγκεφάλου. Η διάγνωση είναι κλινική: Διαταραχή της πρόσφατης μνήμης με διατήρηση της παλαιάς, διαταραχή του προσανατολισμού (στον χώρο και στον χρόνο), διαταραχή της κρίσης και της αφαιρετικής σκέψης. Απεικονιστικά χαρακτηρίζεται από εκτεταμένη ατροφία εγκεφάλου με αξονική ή μαγνητική τομογραφία αυτού.
Η συχνότητα της άνοιας αυξάνεται προοδευτικά με την αύξηση της ηλικίας. Έτσι, σε άτομα άνω των 65 ετών είναι 10%, ενώ σε άτομα άνω των 80 ετών ξεπερνάει το 20%. Υπάρχει τέλος και η προγεροντική άνοια με εκδήλωση της νόσου πριν την ηλικία των 65 ετών.
Σε ότι αφορά στην αιτιολογία της, υπάρχουν προδιαθεσικοί παράγοντες όπως: κληρονομικό ιστορικό, κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις που δεκαπλασιάζουν τη συχνότητά της, μεταβολικές διαταραχές, νευρολογικές παθήσεις, όπως η τριτογενής σύφιλη στον εγκέφαλο, η επιληψία, όγκοι στον εγκέφαλο κ.α.
ΘεραπείαΘεραπεία της άνοιας δεν υπάρχει μέχρι σήμερα, όμως η πορεία της μπορεί να επιβραδυνθεί σημαντικά από δύο κατηγορίες φαρμάκων. Η πρώτη κατηγορία αποτελείται από τη μεμαντίνη και η δεύτερη από τους αναστολείς ακετυλοχολινεστεράσης, που εμποδίζουν τη συσσώρευση πλακών αμυλοειδούς.
Σε ότι αφορά στην πρόληψη της άνοιας, ο άνθρωπος μπορεί σήμερα να κάνει αρκετά πράγματα για επιβραδύνει σημαντικά την πιθανή εκδήλωσή της.
Τα κυριότερα από αυτά είναι:
Η διακοπή καπνίσματος Η μείωση ή διακοπή κατανάλωσης αλκοόλ Η ρύθμιση μεταβολικών παραμέτρων όπως: σάκχαρο, χοληστερίνη, τριγλυκερίδια, ουρικό οξύ Η συστηματική φυσική άσκησηΣτα τελικά στάδια της νόσου, ο ασθενής είναι κατάκοιτος και χρήζει συνεχούς φροντίδας από φροντιστές, η πλειονότητα των οποίων εμφανίζουν κατάθλιψη.
Να σημειωθεί, τέλος, ότι η αρχική εκδήλωση της άνοιας είναι δυνατόν να μην είναι της διαταραχής των νοητικών λειτουργιών, αλλά με συμπτώματα καθαρά ψυχιατρικά, όπως η κατάθλιψη ή οι παραληρητικές ιδέες κυρίως ζηλοτυπικού περιεχομένου (αφού ο άνθρωπος πιστεύει ότι του έχουν κλέψει πράγματα που έχει ξεχάσει που τα έχει τοποθετήσει ή όσον αφορά άνδρες θεωρούν ότι οι γυναίκες τους απατούν αφού δεν μπορούν πλέον να λειτουργήσουν σεξουαλικά).
Είναι σημαντική η πρώιμη διάγνωση της άνοιας, τόσο μέσω της κλινικής εκτίμησης, αφού σήμερα διαθέτουμε και νευροψυχολογικές δοκιμασίες, όπως η Mini Mental State Examination, αλλά και απεικονιστικά, μέσω αξονικής ή μαγνητικής τομογραφίας εγκεφάλου, γιατί έτσι ο ασθενής μπορεί να ξεκινήσει από τα πρώτα στάδια της νόσου την θεραπεία με τα φάρμακα που προαναφέραμε, τα οποία μπορούν να επιβραδύνουν ακόμα και για διάστημα πλέον των 10 ετών την αναπηρία, που επιφέρουν οι ασθένειες αυτές.
Ιωάννης Μαμούνας, Ψυχίατρος – Ψυχοθεραπευτής